Refet Bele

Refet Bele, 1881 yılının Aralık ayında İstanbul’da doğdu. İlköğrenimden sonra, 1899 yılında Harbiye Mektebini (Harp Okulu), 1912 senesinde Erkân-ı Harbiye Mektebini (Harp Akademisini) bitirdi, Kurmay Subay olarak Osmanlı ordusuna katıldı.

Balkan Savaşında ve Birinci Dünya Savaşında çeşitli cephelerde savaştı. Birinci Dünyâ Savaşı sırasında Filistin Cephesinde, özellikle 2. Gazze Muharebesinde büyük yararlıklar gösterdi. 1916’da Kurmay albaylığa terfi etti. Mütareke döneminde, merkezi Sivas’ta bulunan 3. Kolordu Komutanlığına tayin edildi.

Refet Bele, 19 Mayıs 1919’da Mustafa Kemal’le birlikte Samsun’a çıkıp Kurtuluş Savaşına katıldı. Amasya Genelgesi kararlarının hazırlanmasında yardımcı oldu. 13 Temmuz 1919’da, ordudaki vazifesinden ayrıldı. Erzurum Kongresinde Heyet-i Temsiliye'ye seçilerek, Sivas Kongresi'ne katıldı. Bu kongrede, Amerikan mandasını savunan grup arasında yer aldı. Konya’da Delibaş, Denizli’de Demirci Mehmed Efe ve Çerkez Ethem ayaklamalarının bastırılmasında vazife aldı. Güney Cephesi Komutanlığına getirildi. Son Osmanlı Meclis-i Mebusanı'na İzmir milletvekili seçildi. Ankara’da toplanan TBMM’ye İzmir milletvekili olarak katıldı. 16 Eylül 1920’de Dâhiliye Vekili (İçişleri Bakanı) oldu. 21 Nisan 1921’de Dâhiliye Vekilliğinden ayrıldı. 30 Haziran 1921’de tekrar aynı vazifeye getirildi. 6 Ağustos 1921’de ek olarak Müdâfaa-i Milliye Vekilliğini (Milli Savunma Bakanlığını) de üstlendi. Dâhiliye Vekilliği, 10 Ekim 1921’e kadar sürdü. Müdâfaa-i Milliye Vekilliğiyse 10 Ocak 1922’ye kadar devam etti. Ekim 1922’de TBMM temsilcisi olarak, Mudanya Mütarekesi gereğince Trakya’yı Yunanlılardan devralmakla vazifelendirildi. Kasım 1922’de Ankara Hükümetinin İstanbul temsilciliğine tâyin edildi. Halîfe Abdülmecid Efendiye bir at hediye etmesi ve hilâfetin korunmasından yana tavır takınması sebebiyle Mustafa Kemal ile arası açıldı. TBMM’nin 2. döneminde, İstanbul milletvekili seçildi. Mustafa Kemal’in asker ve sivil kadroların ayrı ayrı olması gerektiğini söylemesi üzerine, milletvekilliğini tercih etti ve komutanlık vazifesinden ayrıldı.

Bir grup arkadaşıyla birlikte, 8 Kasım 1924’te, Cumhuriyet Halk Fıkrasından istifa eden Refet Bele, 17 Kasım 1924’te, ilk muhalefet partisi olan Terakkiperver Cumhuriyet Fırkasının kuruluşunda yer aldı. Partinin, Haziran 1925’te kapatılmasından sonra, 17 Haziran 1926’da Mustafa Kemal’e karşı düzenlenen İzmir Suikasti ile ilgili olarak tutuklandı ve İstiklal Mahkemesinde yargılandı. Fakat beraat etti. Kasım 1926’da milletvekilliğinden istifa ederek Meclisten çekildi. 1939 yılında, İstanbul’dan milletvekili seçilerek tekrar TBMM’ye girdi. 1950’ye kadar, dört dönem, İstanbul milletvekili olarak vazife yapan Refet Bele, Haziran 1950’de Demokrat Parti hükümeti tarafından, Beyrut’taki Birleşmiş Milletler Filistin Mültecilerine yardım komitesine, Türk delegesi olarak gönderildi. Bu görevi, Mart 1961’e kadar sürdüren Refet Bele, 3 Ekim 1963 tarihinde İstanbul’da öldü.