Gedik Ahmet Paşa

Gedik Ahmet Paşa, 15. yüzyılın ikinci yarısında yaşamış Osmanlı Paşasıdır. Zamanında yaşamış tarihçiler, ailesi ve menşei hakkında bir şey yazmamaktadırlar.

Yeniçerilikten yetişmiş olduğu bilinen Gedik Ahmet Paşa'nın Anadolu beylerbeyi oluncaya kadar hangi vazîfelerde bulunduğuna dâir bilgi de yoktur. Anadolu beylerbeyliği yaptığı zamanlarda Uzun Hasan ve Karamanoğulları Beyliğine karşı büyük başarılar kazandı. 1470 Eğriboz Seferinde gösterdiği kahramanlık ve başarılar, vezirliğe yükselmesine sebep oldu.

Vezir olduktan sonra daha büyük vazîfelere memur edilen Gedik Ahmet Paşa, önce Alanya Kalesini fethetti. Daha sonra Karamanoğulları'nın elinde bulunan Silifke, Mokan ve Gorgos kalelerini alarak, buralarda bulunan Karaman ailesi mensuplarını İstanbul’a gönderdi. Uzun Hasan’ın kardeşi Cihangir Bey'in seçme Türkmen beylerinden müteşekkil ordusunu şehzâde Mustafa Çelebi ve Davud Paşa'nın da desteğiyle yenerek Türkmen beylerini esir aldı (1472).

1473 Otlukbeli Savaşında sağ cenahta bulunan Gedik Ahmet Paşa, bu kısmın kesin gâlibiyetinde önemli rol oynadı. Akkoyunlu Seferi sırasında, Karamanoğulları ile müttefikleri olan Venedikliler tarafından alınan Anadolu’nun güney sahilindeki bazı kaleleri yeniden fetheden Ahmed Paşa, aynı sene Mahmud Paşa'nın yerine sadrâzam tayin edildi (1474).

Vezîriâzam olduktan sonra, 1475’te Karadeniz’deki Ceneviz kolonilerinin fethine memur edildi. Azak ve Menkub kalelerini aldı ve Kırım Hanlığı'nı Osmanlı Devletinin himâyesine soktu. Bu fetihler aynı zamanda Karadeniz’in Türk gölü hâline getirilmesi projesinin ikinci safhasını da teşkil eder. 1476’da Fatih Sultan Mehmet ile birlikte Boğdan ve Mora seferine çıkan Ahmet Paşa, İşkodra’nın fethine memur edildiğinde, bundan kaçındığı için vezîriâzamlıktan azledilerek, Rumeli Hisarına hapsedildi.

Bir süre sonra Hersekzâde Ahmet Paşa'nın delâleti ile hapisten çıkarılan Gedik Ahmet Paşa, donanma kumandanlığına tâyin edilerek, Gelibolu’ya gönderildi. 1478’de Limni’yi alarak, buraya Anadolu’nun Türk ahâlisini yerleştirdi. 1479’da Yunan Denizine sefere memur edilen Kaptân-ı Deryâ Gedik Ahmed Paşa, Kefalonya, Zanta ve Santamaura adalarını fethetti. Ertesi sene Napoli Krallığının fethine memur edildi. Otranto’yu zaptetti ise de, daha ileri yürümesini Fatih Sultan Mehmed’in vefâtı haberi engelledi.

Fâtih Sultan Mehmet'in vefatından sonra devlet kadrolarında vazifeye devâm etti. Cem Sultan olayında iki taraflı hareket ettiği kanâatine varan Padişah II. Bayezid tarafından 1482 yılında idam ettirildi.

Fatih Sultan Mehmet dönemindeki muzafferiyetlerin ve fetihlerin âmillerinden olan Gedik Ahmet Paşa, Türk tarihinin nadir kumandanlarından birisidir. En müşkil işleri başaran Ahmet Paşa, sert tabiatlı, fikrini saklamaz, mert ve dürüsttü. Ölümü, halk arasında sevilen bir şahsiyet olduğu için derin bir üzüntüye sebep oldu.

Gedik Ahmet Paşa, İstanbul’da Afyonkarahisar’da ve Konya’da birçok hayrat yaptırmıştır. İstanbul’daki Gedik Paşa semti burada yaptırdığı eserlerden ismini almıştır. Afyon’da inşâ ettirdiği imâret, medrese ve kütüphâne hâlâ ayaktadır. Konya’da Mevlânâ Celâleddîn-i Rûmî Zâviyesini de tâmir ettirmiştir.